381- سيماى سوره‏ توبه‏

اين سوره كه نهمين سوره‏ قرآن كريم است، يكصد و بيست ونه آيه دارد و در سال نهم هجرى نازل شده است.[1] قسمت‏ هايى از آن قبل از جنگ تبوك، بخشى در حال جنگ و قسمت ديگر، بعد از آن نازل شده است.

مشهورترين نام‏ هاى اين سوره در روايات، «توبه» و «برائت» است. «توبه»، از آن جهت كه در اين سوره، بارها از توبه‏  انسان و بازگشت لطف الهى سخن به ميان آمده است و «برائت»، بدان جهت كه اين سوره با اعلام برائت از مشركان آغاز شده ‏است.

برخى مفسّران به خاطر ارتباط مطالب اين سوره با سوره‏  «انفال»، اين سوره را دنباله‏  آن دانسته وگفته‏ اند: به همين دليل نيازى به‏ «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ» نداشته است، ولى به عقيده‏  ما كه از اهل بيت پيامبر صلى الله عليه و آله گرفته ‏ايم، اين سوره، مستقّل است و نداشتن‏ «بِسْمِ اللَّهِ» به خاطر لحن قهرآميز آن نسبت به مشركان است، زيرا كلمه‏ ‏ «بِسْمِ اللَّهِ»، نشان رحمت و امان است و اين سوره با اعلام تنفّر از مشركانِ پيمان شكن آغاز شده است. چنانكه حضرت على عليه السلام مى ‏فرمايد:

«بِسْمِ اللَّهِ» براى امان دادن و برائت براى رفع امان است.[2]

در اهميّت اين سوره همين بس كه رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: سوره ‏هاى برائت و توحيد، همراه با هفتاد هزار صف از فرشتگان نازل شد.

بَراءَةٌ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ إِلَى الَّذِينَ عاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكِينَ «1»

(اين آيات اعلام جدائى و) بيزارى و برائتى است از سوى خدا و پيامبرش، نسبت به مشركانى كه با آنان پيمان بسته‏ ايد.[3]

[1] ( 1). تفسير نورالثقلين.

[2] ( 2). تفسير مجمع‏البيان.

[3] قرائتى، محسن، تفسير نور، 10جلد، مركز فرهنگى درسهايى از قرآن - تهران، چاپ: اول، 1388. ج‏3، صص 372-371